Inhoud
1.Er komt specifiek ouderenbeleid
2.Er komen experimenten voor sociale wijkteams
3.Er wordt een basisniveau van zorg en welzijn gegarandeerd
Het basisniveau bestaat uit:
- Hulpmiddelen voor mensen met een beperking
- Hulp in de Huishouding en zorg aan huis
- Wijkaccommodaties met een bijzondere taakstelling
- Alternatieven voor dagbesteding
- Activiteiten in de wijk
- Bereikbaarheid van voorzieningen
- Afstemming tussen zorg en welzijn
- Vrijwilligerswerk en mantelzorg wordt ondersteund
- Zelfstandig wonen wordt gefaciliteerd
Het opstellen van verkiezingsprogramma’s is voor politieke partijen een moment om zich te beraden op die toekomst, en kaders te stellen voor de besluitvorming in de komende raadsperiode. Dat is voor ons als Cosbo, de zeven samenwerkende Zwolse ouderen organisaties, reden om dit manifest te schrijven. In dit manifest klinken de stemmen door van de ruim zesduizend ouderen die als leden van de ouderenbonden onze achterban vormen. Vanzelf sprekend neemt u die stemmen serieus en we hopen dat zij ook doorklinken in uw programma’s en uiteindelijk in de belangrijke besluiten die Zwolle de komende jaren moet
nemen.
Dit manifest is een advies en we kunnen ons voorstellen dat politieke partijen de behoefte hebben om hierover gedetailleerd met ons te spreken. Dat gesprek gaan we graag aan.
Gerrit van der Brug
Voorzitter Cosbo Zwolle
Er komt specifiek ouderenbeleid
Begin 2012 is er een ‘agenda voor ouderen’ vastgesteld in de gemeenteraad. Deze nota was volgens de raadsagenda ‘moeizaam tot stand gekomen’. Dit is voor ons ook het laatste spoor van deze nota. In de Zwolse praktijk horen en zien we een voorkeur voor algemeen beleid; eenheidsworst. Het uitgangspunt daarbij is gelijkheid: iedereen heeft recht op dezelfde zorg. Dat is een goed uitgangspunt, maar we realiseren ons ook dat niet iedereen dezelfde kansen en mogelijkheden heeft.
Dat geldt voor veel ouderen: kwetsbaarheid betekent dat mensen minder kansen en mogelijkheden hebben om mee te doen. Het algemene kader past dan niet. Dat is een belangrijk argument om te pleiten voor specifiek beleid.
Het andere argument is dat ouderen de grootse afnemer zijn van de WMO. 70% van de ouderen heeft een beperking of een chronische ziekte en het overgrote deel van de AWBZ/WMO zorg wordt verleend aan ouderen. Dan is het niet efficiënt om het algemene beleid voortdurend te moeten vertalen naar de grootste groep.
Wij denken dat dat beter kan door het algemene beleid meteen specifiek te richten op de grootste groep afnemers. Dat leidt direct tot maatwerk en tot een grotere efficiency.
Er komen grote veranderingen aan en we zien in Zwolle een ferme voortvarendheid om zorg en welzijn anders te organiseren. Wij zijn ons bewust van het momentum, maar tegelijkertijd willen we waken voor een al te ingrijpende reorganisatie van de Zwolse samenleving. Zo hebben wij met enige zorg kennis genomen van de ideeën over sociale wijkteams. We vinden het niet verantwoord om bestaande en vaak goed functionerende organisaties, relaties en structuren te verruilen voor een zeer grootschalige operatie en wellicht zelfs het opheffen van organisaties met een ongewisse afloop.
We hebben gerede twijfel over de maakbaarheid van de Zwolse samenleving: een samenleving is immers een organisme; dat is gegroeid en geworteld. Niet iets wat je vanachter een bureau kunt ontwerpen en maken.
Daar staat onze vaste overtuiging tegenover over de goede kwaliteit en effectiviteit van de Zwolse zorg- en welzijnsorganisaties. Ook wij willen kritisch kijken naar wat niet goed gaat.
Maar Zwolle moet niet vergeten om haar bewezen kwaliteit te koesteren.
De voor de WMO belangrijke organisaties zijn diep geworteld in de Zwolse samenleving en hebben veel expertise in huis, zijn gericht op samenwerking en staan klaar voor het ouderenwerk van de toekomst.
Ook het vrijwilligerswerk pur sang van onder meer het Rode Kruis, Humanitas of de Zonnebloem is erg belangrijk voor Zwolle. Daarnaast vragen wij aandacht voor wijkorganisaties. Het is belangrijk dat mensen die een vertrouwde plek hebben in de buurt, ook betrokken worden in de wijkteams.
Misschien niet uitvoerend, maar zeker adviserend. Deze goede Zwolse traditie van vrijwilligerswerk en de diepe wortels van organisaties in de Zwolse samenleving zijn waardevol en ingrepen daarin zijn vaak onomkeerbaar. Ook willen we er voor waken dat sociale wijkteams ten koste gaan van eigen regie en privacy.
Dit zijn genoeg redenen om de invoering van sociale wijkteams in Zwolle zeer terughoudend te starten met enkele experimenten. Wij adviseren met klem om daarbij uit te gaan van de bestaande organisaties en structuren en niet op voorhand aan te nemen dat er een nieuwe wijkorganisatie wordt opgezet.
Veel mensen hèbben geen netwerk. Dat is immers een kenmerk van kwetsbaarheid
Er is een basisniveau van zorg en welzijn.
Zorg blijft het belangrijkste onderwerp voor ouderen. Met lede ogen zien wij dat er voorzieningen verdwijnen. In het licht van de torenhoge zorgbegroting en de huidige crisis moeten we dat echter wel accepteren. We geloven in de mogelijkheden van de samenleving om dat –deels- op te lossen. We zien daarvan ook hartverwarmende voorbeelden, zoals de vrijwilligers van de ouderen organisaties, de kerken en bijvoorbeeld Humanitas, WijZ en de Vrijwilligers Centrale. Ook zien we dat elders in het land de mantelzorg ingevoerd wordt in verzorgingshuizen. Dat zijn mooie voorbeelden van de kracht van de samenleving.
Ook erkennen we dat de eigen kracht –en financiën- van de mensen zelf mag worden aangesproken. Waarom immers zouden mensen die het kunnen betalen een scootmobiel krijgen van de gemeente, of waarom zou de gemeente betalen voor ondersteuning van mensen die zichzelf kunnen redden. Ouderen met een klein pensioen behouden natuurlijk de ondersteuning van de WMO.
Eigen kracht en persoonlijke netwerken waren altijd een basis onder het ouderenwerk en -zorg. Die potentie zit nog steeds in de samenleving en kan op eigentijdse wijze weer worden gemobiliseerd. Maar het haast onbegrensde vertrouwen van sommige politicy in de zorgzame samenleving (civil society) berust niet op de feiten. Netwerken kunnen immers niet alles en er zullen altijd situaties blijven bestaan waarin professionele ondersteuning en voorzieningen noodzakelijk zijn. Rolstoelen blijven nodig, net als intramurale zorg. Dat zijn zaken waarvoor een persoonlijk netwerk geen alternatief is. Daarnaast hebben veel mensen geen netwerk. Dat is immers een van de kenmerken van kwetsbaarheid. Hun kinderen wonen vaak ver weg en de jongere generatie –tweeverdieners- zijn juist druk om in deze zware tijd hun gezinnen op de rails te houden. In oude wijken bestaat nog solidariteit tussen buren, maar in veel wijken zien we de individualisering en leven mensen langs elkaar heen.
We moeten dus erkennen dat de civil society niet voor alle mensen het antwoord is. De grote uitdaging van de WMO gaat over die gevallen, en dat zijn er veel! De politiek kan het verschil maken tussen mensen met eigen kracht en mensen die moeten kunnen terugvallen op een basisniveau waar elk mens recht op heeft.
Juist omdat de veranderingen zo snel gaan, willen we de basis borgen; door zeven voorzieningen te noemen als een verboden terrein voor bezuinigingen en reorganisaties.
de 7 basisvoorzieningen zijn:
Mensen zonder netwerk behouden het recht op hulp bij het huishouden en zorg
3.1. Hulpmiddelen voor mensen met een beperking
Veel mensen met een beperking zijn afhankelijk van hulpmiddelen voor hun dagelijks functioneren en maatschappelijke participatie. Die hulpmiddelen moeten altijd beschikbaar zijn en voor iedereen
bereikbaar.
Vanzelfsprekend is er een limiet aan het verstrekken van hulpmiddelen. Er mag ook een beroep worden ge-
daan op een bijdrage van mensen die het kunnen betalen.
3.2. Hulp in de Huishouding en zorg aan huis
Kwetsbare mensen zonder netwerk behouden het recht op hulp bij het huishouden en zorg.
De keukentafelgesprekken die in het kader van de kanteling zijn ingevoerd vinden wij een uitstekend middel om zorg op maat te bieden waardoor onnodige kosten worden teruggedrongen. Maar dan mag de
geboden oplossing niet verwijzen naar een netwerk dat er niet is.
3.3. Wijkaccommodaties met een bijzondere taakstelling behouden
Buurtbewoners zijn soms uitstekend in staat om een wijk- buurtcentrum met een ontmoetingsfunctie en programmering te exploiteren. We vinden het een prima ontwikkeling om wat dit betreft de mogelijkheden van buurtbewoners te benutten, met professionele ondersteuning, in plaats van professionele programmering
en beheer. Echter niet in alle gevallen.
Wijkaccommodaties zijn belangrijk.
We zien echter dat de wijkbewoners het niet alleen kunnen. ‘Teruggeven aan de Wijk’ is vaak niet realistisch.
Een bijdrage van de gemeente blijft nodig om het eigen initiatief van wijkbewoners in stand te houden.
Juist voor kwetsbare mensen is een eenvoudige programmering niet passend en worden er aan het beheer bijzondere eisen gesteld om te voorkomen dat kwetsbare mensen worden overvleugeld door anderen.
We willen in Zwolle een aantal wijkcentra behouden met een bijzondere taakstelling voor kwetsbare mensen.
Een voorbeeld is wijkcentrum de Pol waar WijZ, Frion, RIB en de wijkenvereniging succesvol samenwerken.
3.4. Alternatieven voor dagbesteding
De dagverzorging ‘oude stijl’ is in rap tempo aan het verdwijnen. We zien echter mensen in de Zwolse wijken die eenzaam zijn, zichzelf niet kunnen redden en eigenlijk de deur niet meer uit komen. Sommigen hebben een fysieke beperking, anderen worden vergeetachtig of kunnen niet meer zelfstandig een sociaal netwerk bijhouden. Soms is er ook sprake van mantelzorgers die kopje onder dreigen te gaan in hun weekrooster van 7 keer 24 uur.
Voor die gevallen moet er in de wijk een uitwijk zijn. Een plek waar mensen contact hebben met anderen, waar een activiteit en aandacht is. Zo’n plek biedt ook aan de mantelzorgers de broodnodige wekelijkse adempauze.
WijZ heeft samen met diverse zorgorganisaties een aantal interessante proefprojecten gerealiseerd met buurtkamers waar mensen worden opgevangen door vrijwilligers. Dergelijk buurtkamers vormen een alternatief voor dagbesteding voor mensen die dat bitter hard nodig
Het ligt voor de hand om zulke buurtkamers ook te koppelen aan de hierboven beschreven wijkaccommodaties met een bijzondere taakstelling.
3.5. Activiteiten in de wijk
Sociaal isolement is een zeer groot en ingrijpend probleem. Als gemeente moeten we voorzien in ontmoetingsmogelijkheden voor kwetsbare mensen. Zij hebben vaak moeite om aan te sluiten bij reguliere verenigingen, groepen of activiteiten. Voor hen is een veilig aanbod in de eigen buurt belangrijk.
Sommige wijkverenigingen bieden dat, maar ook zorg- en welzijnsorganisaties faciliteren groepen, die vaak een grote mate van zelforganisatie kennen. Deze activiteiten moeten sociale ontmoeting en culturele beleving dicht bij de mensen brengen.
Maar niet in de laatste plaats hechten wij ook waarde aan het sporten en bewegen voor kwetsbare mensen. Het is bekend en erkend dat er voor hen vooralsnog weinig mogelijkheden gingen.
Sporten en bewegen zijn van essentieel belang voor zowel de geestelijke als de lichamelijk gezondheid van mensen. We willen dat deze organisaties mensen toeleiden naar reguliere clubs, verenigingen en activiteiten voor zover dat kan, en een speciaal aanbod overeind houden als het moet.
Reguliere activiteiten zolang het kan, speciaal aanbod als het moet.
3.6. Participatiepas: ondersteuning van minima
Het deelnemen aan activiteiten en het sporten is een noodzaak ter bestrijding van het sociaal isolement. Maar het moet betaalbaar blijven ook voor de mensen met een smalle beurs.
De prijsstelling van deelname aan activiteiten (en de ondersteuning voor lage inkomens) is belangrijk.
Daarom is het noodzakelijk een systeem in te voeren waardoor deze mensen kunnen blijven deelnemen aan activiteiten waarbij zij anderen ontmoeten.
Daarvoor zou voor iedereen een pas in gevoerd moeten worden die wij voor het gemak participatiepas willen noemen.
3.7. Bereikbaarheid van voorzieningen
Wanneer we een beroep doen op de eigen kracht van mensen, dan moeten we dat ook faciliteren. Dat betekent dat voorzieningen goed bereikbaar moeten zijn voor ouderen en gehandicapten.
Dan hebben we het over het culturele en commerciële aanbod van de
Zwolse binnenstad, maar ook over de apotheek of de pinautomaat in de
buurt.
Openbaar vervoer is een belangrijk punt. Wij vinden dat dat gratis moet
worden aangeboden aan ouderen. We weten dat dat financieel ook kan.
Alleen al op het gesubsidieerde WMO-vervoer zou dat vele honderden ritten per maand schelen; dat zijn er enkele tienduizenden per jaar.
Ook wijzen we er op dat de mobiliteit van ouderen ook een mobiliteit in
bestedingen veroorzaakt. Als mensen geld besteden; dan is dat goed
voor de lokale economie.
Openbaar vervoer moet gratis worden aangeboden aan ouderen Dat is ook goed voor de Zwolse economie.
Een ander punt in het kader van bereikbaarheid gaat over onder meer
een drempelloze toegang tot het winkelcentrum of invalidentoiletten in
openbare gelegenheden.
Om de behoefte van de doelgroep op dit punt in beeld te krijgen en te
houden is communicatie tussen de gemeente en belangengroepen zo-
als Cosbo en de Gehandicaptenraad belangrijk.
4.1. Afstemming tussen zorg en welzijn
Zorg is een vak, waarvoor zeer specifieke eisen worden gesteld aan or-
ganisaties en waarvoor het personeel over bijzondere kwaliteiten en
competenties moet beschikken. We realiseren ons dat er wordt bezuinigd
op zorg en we weten dat de intramurale ouderenzorgorganisaties in hun
prognoses al rekening houden met een krimp van minstens 20% in de
nabije toekomst. Dat is een zorgelijke maar onvermijdelijke ontwikke-
ling. Wij vinden het van groot belang dat de overblijvende zorg voor Zwol-
se ouderen en gehandicapten in handen blijft van de daarvoor gekwa-
lificeerde organisaties. Dit is één van de terreinen waarop de civil society
geen antwoord is.
De bezuinigingen in de zorg kun je niet oplossen met nieuwe zorg, maar
juist door te ‘ontzorgen’. Dat is volgens de WMO de rol van onder
meer het welzijnswerk.
Wij pleiten voor een goede gemeentelijke regie op de verbindingen tus-
sen de verschillende zorgniveaus.
Daarmee bedoelen we naast de bekende eerste, tweede en derde lijnen
van algemene gezondheidszorg, WMO-zorg en AWBZ-zorg, een soort
‘0de lijn’ met een ontzorgingsopdracht. Dit ongeacht het feit dat niet
alle zorg binnen het gemeentelijk bereik valt.
De bezuinigingen in de zorg kun je niet oplossen met nieuwe zorg, maar juist met ‘ontzorging’
We constateren rond de samenwerking tussen zorg en welzijn een te-
genstrijdige houding van de overheid. Enerzijds wordt samenwerking
gestimuleerd terwijl anderzijds de marktwerking leidt tot grensoverschrijdingen van de werkterreinen.
Een voorwaarde voor samenwerking is vertrouwen. Concurrentie is wat dat betreft drempelverhogend. Er moet duidelijkheid komen over de rollen van zorg en welzijn, Maar samenwerking tussen zorg en welzijn is noodzakelijk.
Welzijn wordt geboden door welzijnsorganisaties
4. Randvoorwaarden voor de basisstructuur
Zwolse organisaties lopen voorop in het ontwikkelen en faciliteren
van vrijwilligerswerk; zo behoren het Zwolse Ronald McDonaldhuis en
WijZ, onder begeleiding van de Vrijwilligerscentrale, tot de eerste
lichting vrijwilligersorganisaties met het landelijke certificaat ‘Vrijwilligerswerk goed geregeld’
4.2. Ondersteuning vrijwilligerswerk en mantelzorg
Cosbo heeft vertrouwen in de Zwolse samenleving. Mensen kunnen goed voor elkaar zorgen en er is nog veel potentieel dat benut kan worden.
De waarde van vrijwilligerswerk en mantelzorg gaat niet alleen over de
kwantiteit van de inzet in uren, maar vooral ook om de kwaliteit.
De essentie daarvan is dat vrijwilligers en mantelzorgers bij uitstek
het vermogen hebben om een betekenisvolle relatie aan te gaan
met hun cliënten.
Het activeren van dat potentieel gaat echter niet vanzelf maar daar-
voor is actieve begeleiding nodig.
Cosbo is van mening dat de ondersteuning van het vrijwilligerswerk de
sleutel is voor het slagen van de WMO. We vinden het een goede
zaak dat diverse specialistische organisaties in Zwolle hun specifieke
vrijwilligerswerk opbouwen.
Er werken vele honderden vrijwilligers in het welzijnswerk. Steeds
meer spelen zij een rol in de dienstverlening bij de mensen thuis. We
vinden dat dit vrijwilligerswerk, in samenwerking met de gemeente,
verder uitgebouwd moet worden naar de nieuwe opgaven in het ka-
der van de WMO. De Vrijwilligerscentrale Zwolle en WijZ zijn belang-
rijke organisaties voor het vrijwilligerswerk in de stad.
4.3. Zelfstandig wonen wordt gefaciliteerd
Wanneer kwetsbare mensen zelfstandig blijven wonen, is het van
belang dat hun woonsituatie daar ook geschikt voor is.
Techniek kan het zelfstandig wonen van kwetsbare mensen ondersteu-
nen en veraangenamen. Daarom vinden we dat de gemeente moet
blijven inzetten op het stimuleren daarvan. Dat geldt met name ook in
het huursegment.
Wanneer er sprake is van nieuwbouw of van het aanpassen van be-
staande bouw voor senioren, dan is het belangrijk dat de doelgroep zelf
meekijkt in de vorm van een adviescommissie. Zij zijn immers zelf de
beste deskundigen op het gebied van de woonwensen van ouderen.
Ook in dit kader vinden we dat er kritisch gekeken moet worden naar de
soms hoge kosten van serviceflats en beschermd wonen. We zouden
graag mogelijkheden zien voor alternatieve woonvormen met ruimte
voor eigen initiatief en zelforganisatie van de bewoners, bijvoorbeeld de
hofjeswoningen in Westenholte
Correspondentieadres:
Cosbo Zwolle
p.a. Postbus 1378
8001 BJ Zwolle
038-8515700
Cosbo Zwolle pleit voor:
1. Specifiek ouderenbeleid.
Ouderen zijn de grootse doelgroep voor de WMO en de AWBZ. De gemeente
doet er daarom goed aan om het algemene beleid af te stemmen op deze
grootste groep.
2. experimenten voor sociale wijkteams
Cosbo Zwolle maakt zich zorgen over de Zwolse ideeën over sociale wijk-
teams. Meer samenwerking, en nabije zorg op wijkniveau vinden we een
goed idee. Maar dat mag niet ten koste gaan van bestaande en diep gewor-
telde structuren, organisaties en vrijwilligerswerk.
3. Een gegarandeerd basisniveau van zorg en welzijn
De mogelijkheden van eigen kracht en persoonlijke netwerken zijn niet onbe-
grensd. Er moet erkenning zijn voor kwetsbare mensen zonder netwerk. Zij
behouden recht op hulpmiddelen, hulp in de huishouding en zorg aan huis.
Daarnaast moeten er voor hen bijzondere wijkaccommodaties, buurtkamers
en activiteiten zijn. Om mee te blijven doen met de samenleving is een goede
bereikbaarheid –zowel fysiek als financieel- van voorzieningen belangrijk. Dat
gaat onder andere over gratis openbaar vervoer en de participatiepas.
De randvoorwaarden voor deze basisstructuur zijn: afstemming tussen zorg
en welzijn, ondersteuning van vrijwilligerswerk en faciliteren van zelfstandig
wonen.
Dit manifest is een advies en we kunnen ons voorstellen dat politieke
partijen de behoefte hebben om hierover gedetailleerd met ons te spre-
ken. Dat gesprek gaan we graag aan.
3.1 in mijn optiek een heel belangrijk punt. Ouderen willen vaak zelf ook nog iets kunnen en niet totaal afhankelijk te hoeven zijn van anderen. Maar goed dat er bepaalde hulp artikelen zijn die dit alles mogelijk kunnen maken.
BeantwoordenVerwijderen