Dorpspomp

Verlandelijking

Afgelopen zomer fietste ik na bezoek aan vrienden in het Twentse buitengebied terug naar huis. Het was een zonnige dag geweest. Maar wat was het koud op de fiets! Pas toen ik rond middernacht de bebouwde kom van Enschede binnenreed, kreeg ik het wat warmer. Aan den lijve ervoer ik wat uit metingen telkens naar voren komt: in de stad is het gemiddeld warmer dan op het platteland. De temperatuurverschillen kunnen wel vier graden Celsius of meer bedragen, zeker ‘s nachts. In de stad houden huizen en gebouwen warmte vast en is er minder groen dan in het ommeland. Bomen, struiken en planten zorgen voor schaduw, filteren de lucht en stimuleren de verdamping van water, waardoor ze een verkoelend effect op de omgeving hebben. Met het oog op klimaatverandering investeren steden daarom volop in groen. Bomen en vegetatie geven de stad niet alleen sfeer, ze bieden ook een natuurlijke vorm van airconditioning.

Steden spelen sowieso graag leentjebuur bij het platteland. Stadslandbouw floreert en streekmarkten winnen aan populariteit. Ook ‘guerrilla gardening’, bijenhouden op balkons en vergroening van daken zijn voorbeelden van een trend die we ‘verlandelijking’ zouden kunnen noemen: het verschijnsel dat het land geleidelijk de stad binnendringt. En het platteland zelf? Dat is steeds meer aan het verstedelijken. Zo blijken in Nederland plattelanders minder vaak te fietsen en te wandelen dan stedelingen. Door de grote afstanden in het buitengebied en het verdwijnen van voorzieningen pakken ze steeds vaker de auto. Fietsen in de stad wint juist aan populariteit, niet alleen omdat het duurzaam is, maar ook handig en goedkoop. Of het nu gaat om landbouw, tuinieren, outdoor-activiteiten of andere typische plattelandsfenomenen – je vindt ze in de stad.

Hoeven stedelingen binnenkort de stad niet meer uit om het landleven te ervaren? Natuurlijk niet! Want hoe je het ook wendt of keert, er gaat niets boven een wandeling, fietstocht of buitenactiviteit in de vrije natuur. Daar kan geen stadspark, streekmarkt of ‘urban farming’-project tegenop. Het platteland is meer dan een verzameling flora en fauna die je zomaar kunt overhevelen naar de stad. Van oorsprong is de mens een plattelander: we komen voort uit de natuur en zijn er voor ons dagelijks brood nog altijd van afhankelijk. Bovendien is de natuurlijke omgeving onze grootste inspiratiebron. De filosoof Nietzsche heeft eens gezegd dat hij elke gedachte wantrouwde die niet in de natuur was ontstaan. Ook zouden we de natuur volgens hem zo waarderen omdat ze geen mening over ons heeft. Volgens mij heeft hij gelijk. Ondanks de opmars van de stad heeft het land het laatste woord. Ik ga snel weer eens met de fiets naar mijn vrienden in het buitengebied. Want uiteindelijk is het authentieke platteland beter dan een stedelijke kopie.